Το χωριό Τσικαλαριά είναι κτισμένο αμφιθεατρικά στους πρόποδες του βουνού "Μαλάξα" και αποτελείται από τους συνοικισμούς Τσικαλαριά, Αγία Φωτεινή, Αλώνα, Μετόχια.

 

Σχετικά με την ονομασία του χωριού υπάρχουν διάφορες ερμηνείες. Η επικρατέστερη είναι ότι η ονομασία οφείλεται στα πήλινα σκεύη που κατασκεύαζαν παλαιότερα στα αγγειοπλαστεία που υπήρχαν στο χωριό. Αλλωστε το όνομα αυτό υπήρξε κοινό στην Κρήτη παλαιότερα και συναντιέται για τον ίδιο λόγο και σε άλλες περιοχές. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια υπήρχαν μάλιστα απομεινάρια από τα καμίνια των αγγειοπλαστείων αυτών στην περιοχή ακριβώς επάνω από το βιοτεχνικό πάρκο. Η παράδοση μάλιστα αναφέρει ότι τεχνίτες από εδώ εγκαταστάθηκαν στο νησί της Σίφνου και μετέδωσαν σε αυτό τη αγγειοπλαστική τέχνη. Επίσης σύμφωνα με την παράδοση το Χωριό ονομαζόταν ταυτόχρονα Αρχοντοχώρι.

 

Η ονομασία των συνοικισμών των Μετοχίων προήλθε από τα ονόματα των πρώτων Τούρκων Μπέηδων που εγκαταστάθηκαν εκεί και των οποίων τα αρχοντικά σώζονται μέχρι σήμερα. Η ονομασία του συνοικισμού Αγία Φωτεινή προήλθε από την ομώνυμη εκκλησία η οποία υπάρχει έως και σήμερα και παλαιότερα ήταν μοναστήρι.

 

Στο κέντρο του χωριού υπάρχει σωζόμενο τουρκικό τέμενος Τζαμί, το οποίο πριν μετατραπεί σε τζαμί ήταν εκκλησία ( Άγιος Νικόλαος).

 

Ακριβώς κάτω από το τζαμί υπάρχει η κεντρική βρύση του χωριού την οποία χρησιμοποιούσαν οι τούρκοι για να πλένονται πριν την είσοδο τους στο Τζαμί. Στην είσοδο του Τζαμιού σώζεται Τουρκικό καφενείο στο οποίο σύχναζαν οι προύχοντες Τούρκοι.

 

Το θαυμασμό των επισκεπτών προκαλεί και η εκκλησία του Αγίου Αντωνίου, με το πρόσφατα αναπαλαιωμένο καμπαναριό της και την επιβλητική της είσοδο, που βρίσκεται σε Πανοραμική τοποθεσία.

 

Δυτικότερα βρίσκεται και η περίφημη εκκλησία της Παναγίας Βυζαντινού ρυθμού με τρούλο του 16ου ή 17ου αιώνα.

 

Στο συνοικισμό Αλώνα (τουρκικό φρούριο) υπάρχει πηγάδι μεγάλου βάθους στο οποίο εύρισκαν οικτρό θάνατο οι συλλαμβανόμενοι επαναστάτες του χωριού οι οποίοι εξαναγκάσθηκαν από τους Τούρκους να το ανοίξουν.

 

Στο συνοικισμό Μετόχια σήμερα κατοικούν κυρίως Μικρασιάτες Πρόσφυγες που ήρθαν στη Κρήτη με την ανταλλαγή των πληθυσμών μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, φέρνοντας μαζί τους την σπουδαία πολιτιστική παράδοση της Μικράς Ασίας. Στα Μετόχια βρίσκεται και η εκκλησία του Αϊ Ιωάννη του Ρηγολόγου.

 

Κάθε χρόνο στα Τσικαλαριά διοργανώνονται από τον ομώνυμο Πολιτιστικό Σύλλογο και το Δήμο Σούδας αξιόλογες εκδηλώσεις και πανηγύρια.

 

τα κυριότερα από αυτά είναι:

• του Αγίου Αντωνίου
• του Αϊ Ιωάννη του Ρηγολόγου
• και τέλος την άνοιξη "η Γιορτή του Ανθόνερου" όπου αναβιώνεται ο παραδοσιακός τρόπος
  απόσταξης και παρασκευής του, από άνθη νεραντζιάς.