Το 2ο αι. π.Χ. η Κυδωνία γνώρισε μεγάλη ακμή.
Το 193 π.Χ. συμμάχησε με την Τεώ και το 189 υπέταξε τη Φαλάσαρνα για 5 μόνο χρόνια. Στο προσκήνιο είχαν εμφανιστεί απειλητικοί οι Ρωμαίοι και οι Κρητικές πόλεις - κράτη ένοιωσαν την ανάγκη να γαληνέψουν και να συνεργαστούν.
Στο στόχαστρο των Ρωμαίων μπήκε η Κρήτη κατά τον Ιο αιώνα π.Χ. Συγκεκριμένα το 74 π.Χ. Ο Πραίτορας Μάρκος Αντώνιος πήρε εντολή να κατακτήσει την Κρήτη.
Συγκέντρωσε και οργάνωσε πολυάριθμο στόλο, πήρε γυμνασμένο και καλά εξοπλισμένο στρατό και κατευθύνθηκε από τη Ρώμη προς την Κρήτη. Μαζί του κουβαλούσε μεγάλη ποσότητα αλυσίδων για να δέσει τους Κρήτες και να διακοσμήσει το θρίαμβό του στην επιστροφή.
Οι Ρωμαίοι επέλεξαν σαν πρώτο στόχο την Κυδωνία, λόγω της δύναμης και της ακτινοβολίας της.
Οι Κύδωνες στρατηγοί Λασθένης και Πανάρης αντιμετώπισαν το στόλο και το στρατό των επιδρομέων μπροστά στην πόλη της Κυδωνίας. Απέκρουσαν όλες τις επιθέσεις του στρατού και τελικά συνέλαβαν τα περισσότερα πλοία. Πάνω στα κατάρτια τους κρέμασαν τους Ρωμαίους αιχμαλώτους με τις δικές τους αλυσίδες. Όσα πλοία διέφυγαν έφεραν στη Ρώμη τα πικρά μηνύματα από την Κυδωνία.
(Σ. Ξανθουδίδη: Ιστορία της Κρήτης σ. 59 και Φραγκ. Βερτολίνι: «Ρωμαϊκή Ιστορία» μεταφ. Σπ. Λάμπρου τ. 1, 539).
Οι Ρωμαίοι δεν παραιτήθηκαν από τις βλέψεις τις επεκτατικές τους ούτε αποθαρρύνθηκαν. Πέντε χρόνια αργότερα, το 69 π.Χ. πραγματοποίησαν δεύτερη επίθεση, με αρχηγό τον ύπατο Κόιντο Μέτελλο. Τρεις λεγεώνες ρωμαϊκού στρατού, αποβιβαστήκαν στον κόλπο της Κυδωνίας και πάλι.
Αξιοποιώντας την πικρή παλιότερη εμπειρία επιδόθηκαν σε πολιορκία μεθοδική και επίμονη.
Οι στρατηγοί Λασθένης και Πανάρης αντιστάθηκαν και πάλι χωρίς όμως επιτυχία αυτή τη φορά!
Ο στρατός των Κυδώνων, ενισχυμένος και από άλλες πόλεις, νικήθηκε και η αντίστασή του κάμφθηκε.
Ο Λασθένης διέφυγε στην Ανατολική Κρήτη για να οργανώσει και να συνεχίσει την άμυνα των Κρητών.
Ο Πανάρης παραδόθηκε με όρο, να μην καταστραφεί η πόλη και να μην υπάρξουν αντίποινα.
Ο αιμοχαρής Μέτελλος τήρησε τη συμφωνία, αλλά μετά από τρία έτη, όταν ολοκλήρωσε την κατάκτηση της Κρήτης, τιμώρησε φρικτά όλους όσους εμπόδισαν το έργο του.
Από το 66 π.Χ. η Κρήτη έγινε ρωμαϊκή επαρχία. Οι νέοι κατακτητές ένωσαν την Κρήτη διοικητικά με την Κυρηναϊκή και ανοικοδόμησαν ή εκόσμησαν όλες τις πόλεις που είχαν καταστρέψει πλην της Κνωσού και της Κυδωνίας.
Ο λόγος της διάκρισης αυτής ήταν, όπως είναι προφανές, η σθεναρή αντίσταση που προέβαλαν οι δυο αυτές πόλεις κατά των εισβολέων.
Αυτή ήταν η αρχή του τέλους των δυο αυτών λαμπρών και πανάρχαιων πόλεων της Κρήτης.
Μια μικρή και φευγαλέα αναλαμπή στη ζωή της Κυδωνίας έχομε το 30 π.Χ. Τότε ανακηρύχθηκε η Κυδωνία αυτόνομη πόλη από τον Αύγουστο. (Διών Κάσιος 2, 2) Η ευνοϊκή μεταχείριση της πολύπαθης αυτής πόλης, αναζωογόνησε την εμπορική και οικονομική της δραστηριότητα.
Στο διάστημα αυτό η Κυδωνία έκοψε νέο δικό της νόμισμα και άπλωσε τη ναυτιλιακή της δράση σ’ όλη τη Μεσόγειο. Νομίσματα της Κυδωνίας έχουν βρεθεί σ’ όλη την Κρήτη και σε πολλά σημεία εκτός Κρήτης. Χρονολογούνται από τον 4 π.Χ. αι. μέχρι και τον 3 μ.Χ. αιώνα.
Έχουν χαρακτηριστικές απεικονίσεις τοπικής απόχρωσης, όπως π.χ. της Αθηνάς Κυδωνίας, της Δικτύνας - Βριτόμαρτης, της Λύκαινας που θηλάζει τον Κύδωνα κλπ. Τα παλιότερα νομίσματα έχουν στη μια όψη την κεφαλή της νύμφης Αρτεμης με στεφάνι από κλήμα αμπελιού και σκουλαρίκια.
Από την άλλη έχουν σκηνή κυνηγιού και την επιγραφή “ΚΥΔΩΝΙΑΤΑΝ”.
[Σβορώνου:Numismatique de la Crete ancienne p.96)].
προεπισκόπηση εκτύπωσης